Voorgeschiedenis

De US K-Rations uit WWII bestonden uit 3 verschillende type dozen, één voor elke maaltijd. Er was een Breakfast Unit doos, een Dinner Unit doos en een Supper Unit doos. In het begin waren het bruine, kartonnen dozen (met bruine binnendoos), met zwarte opdruk. Later werden het kleurige type dozen; Groene (S-Supper), Blauwe (D-Dinner), Bruine (B-Breakfast). Een set van deze drie dozen was dus in principe een dagrantsoen waar alles in zat: koffie, suiker, crackers, chocolade, blikjes vlees, rantsoen kaas, portie kauwgom, bouillon, limonadepoeder met toegevoegde vitamine C, sigaretten, closetpapier etc. Tevens bestonden er grotere '5 in 1' dozen waarvan je met 2 verschillende dozen (First Half en Second Half) maaltijden kon samenstellen. Ook hier weer een grotere omdoos '10 in 1'.

Dinner unit

5 in 1 doos, Second half

Rantsoenen in een uniform

Er waren ook deel-rantsoenen en componenten zoals de Field Ration D, een soort 'power reep' die je geacht werd in een half uur langzaam weg te kauwen. In de lucht bestond er zelfs een 'Air Crew' lunchbox met een soort voorloper van het huidige astronautenvoedsel.
Uiteraard werden er blikopeners meegeleverd alsmede 'fuel-tablets' en lucifers waar een blikje uit een C-rantsoen bijvoorbeeld mee kon worden warmgemaakt. Drinkwater kon worden verkregen door speciale zuiveringstabletten in een veldfles met 'minder schoon' water te doen. Even flink schudden en dan het resultaat bekijken. Niet goed, gewoon nog wat tabletten erin, schudden en drinken maar.

Hoe goed waren die rantsoenen?
De gemiddelde GI zal u vertellen dat hij ze at om te overleven.

• David Webster beschrijft in zijn boek 'dat er eigenlijk alleen echt iets van het rantsoenvoedsel te maken was als meerdere mannen besloten een groot blik te nemen, daar al hun blikjes vlees en dergelijke in te gooien, met water aan te maken en de crackers er doorheen te prakken'. Dan kwam er niemand iets tekort en kon iedereen in relatieve rust eten. Maar als er per ongeluk een boomgaard gepasseerd werd dan verdwenen de appels en peren direct in de zakken, er werd zelfs een koe ter plekke gemolken!
• Donald Burgett beschrijft dat het een feest was als er een keer pakketjes van 'huis' kwamen. Blikjes sardientjes, perzikken, repen gevuld met walnoten, snoep, chocolade. Als er genoeg 'normaal' eten was werden de rantsoenen zelfs weggeven aan de plaatselijke bevolking.
• In Oostenrijk ontving Easy Company zo weinig eten (de aanvoerlijn was erg lang en iedereen die in de aanvoer betrokken was had wel een handeltje of liefje dat immers ook onderhouden moest worden) dat Major Winters toestond dat er op wild gejaagd werd voor de maaltijden. En dat was een welkome afwisseling op het eentonige rantsoenvoer.

Aan de andere kant: het kon slechter. De tubes met kaas die de Duitsers in hun rantsoen hadden smaakten de Yanks naar 'voeten', en dat is niet alleen een quote uit de TV-serie Band of Brothers. Het Duitse brood was bovendien keihard, ook als het vers was.
Geen wonder dat beide partijen elke kans aangrepen om het rantsoen aan te vullen. Eieren, fruit, kippen, vlees van al dan niet door verdwaalde kogels getroffen vee, plaatselijke delicatessen, schnaps, bier... desnoods de privé-champagne van Hitler, eenmaal aangekomen in Berchtesgaden.
Allemaal luxe vergeleken met de kou van Bastogne, waar men de sneeuw in de helm moest laten smelten om aan drinkwater te komen.

Replica ration componenten

Op D-Day 2002 zat een groepje Nederlandse Living History-beoefenaars op hun gemak te eten op een grasveld ergens in een klein dorpje in Normandië. Niet gewoon een bolletje of wat sandwiches maar een exacte kopie van een US Ration. Een gewaxte omdoos waar een perfect passende binnendoos uitkwam met daarin crackers, een blikje met vlees, chocolade, snoepjes, kauwgom en meer. Ik was meteen verkocht.

Doosjes pinda's met "NUTS"

Onderzoek op Internet leerde mij al snel dat er weinig op de markt is betreffende deze knutselarij. Soms kun je iets kopen wat nagemaakt is, en een deel-rantsoen dat ik via-via aanschafte was van een dergelijke kwaliteit dat ik besloot dat het beter moest kunnen. (Een Hershey bar zag er redelijk uit, maar de reep zelf is een blokje hout... Het blikje gecondenseerde melk was een klein, ingekort normaal blik met een opnieuw gesoldeerde bodem erin).

Het echte spul dan! Op de militaria-beurs kijken wat er zoal te verkrijgen was. Een stukje closetpapier met originele wikkel was geen probleem. Nou ja, closetpapier, erg grof schuurpapier is een betere omschrijving. Sigaretten zijn inderdaad nog te verkrijgen, voor ongeveer 35 Euro per pakje... Maar zelfs de kleinste kans om een blik te kunnen werpen op de bestanddelen van een authentieke K-Ration ging in rook op. Terwijl er tientallen miljoenen van gemaakt zijn.

Dan zouden we het toch zeker zelf wel gaan proberen. Foto's genoeg gevonden, een verzamelaar liet me wat voorbeeldjes zien en ik had inspiratie genoeg. Twee regels:

• Alles wat we zouden gaan maken moest ook daadwerkelijk te gebruiken zijn. (En lang houdbaar).
• Het moet er ook echt uitzien als een product uit WWII. Als het geen exacte kopie is, dan minstens iets in de geest van het origineel.

Bovendien was ik inmiddels deel gaan uitmaken van een Living History groep die zich presenteert als US Paratroopers. En in mijn M42 Jumpsuit zijn zakken te over om te vullen met 'The Real Thing'.

Zo ontstonden er in een korte periode vele soorten verpakkingen en replica-producten. Crackers: mijn voorkeur ging uit naar de in plastic, per portie, voorverpakte soorten. Chewing Gum: in België en Frankrijk verkopen ze 'Hollywood' kauwgom. Perfect om mee te werken. Coffee per rantsoenzakje, Dextrosetabletten, Suiker. Een heel assortiment aan blikvoer; 'Stew', 'Green Peas & Carrots', 'Tomatoes', 'Peaches', 'Beans' en zelfs de kleine 'Pork'-blikjes. Allemaal gevuld met het echte product, dus zo in een pan en smullen maar. Closetpapierrolletjes voor de zekerheid erbij houden.

Orange Powder

Voor sommige producten hebben we ons echt in een bocht moeten wringen, want hoe kom je aan rantsoenzakjes met 'Orange Powder'? Het spul wordt in de US nog steeds verkocht, maar dan per grote bus. Met toegevoegde Vitamine C, net als er in WWII op de verpakking stond. Een kwestie dus van een bus importeren, per dosis in alu-folie wikkelen, luchtdicht sluiten en in een verpakking opnemen.
Gecondenseerde melk vormde ook zo'n uitdaging. Dat is een soort melkpasta met toegevoegde suiker die je met een gelijke hoeveelheid water op kunt lossen om drinkbare melk te verkrijgen. Wist u dat o.a. Friesche Vlag dat spul nog steeds maakt? Kostbaar, maar een geweldig item!

Ook erg leuke verpakkingen gevonden voor Gilette scheermesjes (nu dat type mesje nog), en een verzamelkaartje voor veiligheidsspelden. Maar hoe gaan we het gele pakje vullen waar de morfinespuitjes in zaten... Voorlopig zitten er wattenstaafjes in. Wellicht tandenstokers.

Snoepitems 'weggevertjes'


Motion Sickness Preventive-pillen

Inmiddels beschikken we over een assortiment van bijna 35 replica ratsoenproducten;

• Een deel daarvan is geweldig om in het uniform mee te dragen (V-mail-formulier, verband, documenten).
• Een ander deel is leuk om in kisten of passende dozen mee te nemen in de voertuigen en bij het kampvuur te nuttigen. (Neem een pan met water, bouillonblokjes erin, oplossoep erbij, blikje Campbell Tomatensoep erdoor, blikje Pork erbij – immers gevuld met soepballetjes – in een eetblik scheppen, crackers erbij en smullen maar). Living History, zelfs tijdens de avondmaaltijd. Geef me de ruimte en ik schep eerst voor mijzelf nog een foxhole om in te kunnen eten.
• En het laatste deel bestaat uit wat we 'weggevertjes' noemen. Dat zijn de vrije replica's van snoepitems (Charms) en Chocoladerepen uit die tijd. Eén van mijn favorieten is de exacte tekstreplica van een doosje 'Motion Sickness Preventive'-pillen, die de Paratroopers tot zich dienden te nemen tijdens de vlucht naar Normandië op D-Day. Het echte doosje is groter en bevatte 6 van die pillen. Mijn doosjes zijn lichter van kleur, de tekst is hetzelfde op alle zes de kanten en bevatten 3 snoep-zuigtabletten 'Anta Flu'. Leuke aardigheidjes om uit te delen, even gul als de mannen van weleer waren toen ze de jeugd in heroverd gebied op kauwgom en chocolade trakteerden.

Natuurlijk zijn er ook nog steeds ration- en voedselproducten uit WWII die nog steeds bestaan. Campbell maakt nog steeds soep, Coca Cola is wereldleider op softdrink gebied en Nescafé verpakt oploskoffie nog steeds in 'rantsoentjes' voor mensen die zich de tijd niet gunnen om verse koffie te zetten.

K Ration Dinner

Nescafé

Persoonlijke items

Tijdens de Airborne Mars rond Bastogne, in december 2002, had ik in mijn jumpsuitzakken vier K-rations bij me. Al doende leert men immers. Weet u waarom deze dozen in WWII gecoat waren met een Wax laag? Omdat het papier anders al het vocht opzuigt... Daar moet dus nog aan gesleuteld worden. Voor die Mars had ik trouwens ook pinda's verpakt in kleine doosjes en voorzien van de tekst 'NUTS!'. Erg passend voor in Bastogne! En net als met de replicarantsoenen: een hoge presentatiewaarde.

Een deel van het assortiment nagemaakte rantsoenen

Ondertussen staan de eerste dozen en kisten al klaar voor D-Day 2003 en D-Day 2004. Zoals ik al zei: alles wat we produceren moet wel lang houdbaar zijn! Heeft u tips: laat het ons weten via het 'V-mail'-contactformulier dat u in het hoofdmenu kunt selecteren.

British Rations

Various